Green Deal: hoe wil de EU tegen 2050 koolstofneutraal worden?

Om de uitdagingen van de klimaatverandering aan te gaan, is koolstofneutraliteit uitgegroeid tot een van de pijlers van de wereldwijde milieustrategieën. Voor de Europese Unie vormt dat de kern van de Green Deal, die van Europa tegen 2050 het eerste koolstofneutrale continent moet maken. Dat engament houdt grote uitdagingen in, maar net zo goed mooie opportuniteiten voor ondernemingen en beleggers.

Wat is de Green Deal en welke maatregelen omvat die?

De klimaatnood wordt steeds urgenter, waardoor de Europese Unie zich ertoe heeft verbonden om tegen 2050 koolstofneutraal te zijn. Achter die notie van koolstofneutraliteit die in de Green Deal wordt beschreven, gaat een heel arsenaal aan maatregelen schuil om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, met name door de koolstofuitstoot en -afvang in evenwicht te brengen, door meer hernieuwbare energiebronnen te gebruiken en door het gebruik van fossiele brandstoffen in de transport- en productieketens terug te dringen. De Green Deal van de EU vloeit voort uit het Klimaatakkoord van Parijs en is uniek in de wereld. Hij gaat uit van het principe dat de toekomst van Europa afhangt van een gezonde planeet en dat de steeds frequentere klimaatgevaren een directe impact hebben op ons leven en de economie.

Vanuit die vaststelling bouwt de EU geleidelijk aan een breed regelgevend kader om haar ambitieuze doelen te bereiken. De maatregelen zijn met name bedoeld om het aandeel hernieuwbare energie in de Europese energiemix tegen 2035 op te trekken tot 42,5% en om diesel- en benzinewagens uit te faseren. De Green Deal voorziet ook in de massale aanleg van natuurlijke koolstofputten, waarin CO2 zal worden opgevangen en vastgehouden.

Drie miljard bomen geplant: de EU-doelstelling tegen 2030

Sommige maatregelen zijn technischer van aard. We denken bijvoorbeeld aan de koolstofmarkt. Die werd in 2005 opgericht om bedrijven de mogelijkheid te bieden - weliswaar niet onbeperkt -­ emissierechten te kopen en te verkopen. Een ander voorbeeld is de fiscaliteit rond energieproducten, die in 2003 werd ingevoerd. Over het algemeen beogen de ingevoerde regels meer transparantie. Zo verplicht de Europese richtlijn met betrekking tot duurzaamheidsrapportering door ondernemingen (CSRD) ondernemingen om een 'duurzaamheidsverklaring' te publiceren, met informatie over hun impact en hoe die worden beïnvloed door de uitdagingen op ecologisch, sociaal en governancevlak (ESG). De verordening inzake informatieverschaffing over duurzaamheid in de financiëledienstensector (SFDR) biedt dan weer een kader voor de publicatie van vergelijkbare informatie in de financiële sector. Tot slot wordt met de Europese taxonomie, die in 2018 werd geïntroduceerd, een classificatie gemaakt van de verschillende activiteiten om zo te kunnen bepalen welke de 'duurzaamste' zijn. Die taxonomie is bedoeld als 'ecologisch kompas' om particuliere investeringen in de richting van koolstofneutraliteit te leiden.

De uitdagingen zijn duidelijk, maar welke opportuniteiten zijn er weggelegd voor beleggers en ondernemingen?

Om de milieutransitie te financieren, stimuleert de Green Deal de heroriëntatie van financiële stromen naar milieuvriendelijkere projecten, zoals hernieuwbare energie of duurzame mobiliteit. De Green Deal stimuleert ook de ontwikkeling van nieuwe financiële producten zoals ESG-beleggingsfondsen, groene obligaties, groene leningen en duurzame leningen waaraan dan doelstellingen gekoppeld zijn om het rendement te verhogen.
Voor ondernemingen houdt dat nieuwe kader echte strategische kansen in om te innoveren en nieuwe producten en diensten te ontwikkelen en zo een concurrentievoordeel te verwerven in een markt die steeds gevoeliger wordt voor ESG-thema's. ESG-doelstellingen hoeven de resultaten helemaal niet af te remmen. Integendeel, ze kunnen net een strategische hefboom zijn om een onderneming weerbaar te houden en te laten inspelen op de verwachtingen van consumenten en regelgevers, maar evengoed investeerders en beleggers. Ze kunnen bovendien de toegang tot duurzame financiering vergemakkelijken.

Om ondernemingen meer te ondersteunen, heeft de Europese Commissie parallel daarmee op 26 februari 2025 een voorstel voor een pakket maatregelen gelanceerd om de regels inzake duurzaamheid en investeringen te vereenvoudigen en zo ondernemingen te ontzorgen ('Omnibuspakket'). De EU wil de administratieve last met minstens 25% terugdringen, en die voor kmo's met minstens 35%. Die maatregelen omvatten een beperking van de publicatieverplichtingen in het kader van de CSRD tot bedrijven met meer dan 1.000 werknemers, uitstel van de toepassing van de richtlijn inzake passende zorgvuldigheid in het bedrijfsleven op het gebied van duurzaamheid (CS3D) tot 2028 en een versoepeling van de publicatieverplichtingen met betrekking tot de taxonomie. Weldra zullen ondernemingen hun rendabiliteit dus beter kunnen afstemmen op de Europese duurzaamheidsvereisten.

"Drill, baby, drill" versus de Green Deal: is de Green Deal een unicum in de wereld?

De Europese Green Deal biedt zeker kansen, maar we mogen ook de huidige geopolitieke situatie niet uit het oog verliezen. Die is recent immers op losse schroeven gezet toen president Trump de dag na zijn inauguratie besloot dat de VS zich zou terugtrekken uit het Klimaatakkoord van Parijs. Ook al zetten de Verenigde Staten een stap terug, dan nog kunnen er partnerschappen worden gesloten met andere spelers, zoals China, dat zijn leiderspositie in groene technologieën verstevigt, maar ook met zuiderse landen, zoals India of Brazilië. En hoewel het de laatste tijd steeds onduidelijker is wat de toekomst op middellange termijn voor ons in petto heeft, blijven de vooruitzichten bemoedigend, zowel qua innovatie als qua investeringen.