Een nalatenschap die een bos omvat, roept nogal wat juridische vragen op: wie erft het bos? Welke voorwaarden zijn aan die erfenis verbonden? Zijn er specifieke regels voor het nalaten van een bos?
Deze inhoud is bestemd voor inwoners van Luxembourg
Wanneer de eigenaar van een bos overlijdt, bepaalt het Burgerlijk Wetboek van Luxemburg hoe de nalatenschap geregeld wordt, ook voor het bos dat deel uitmaakt van de nalatenschap.
In principe erven de kinderen (of de kleinkinderen van reeds overleden kinderen) het bos. Naargelang de omstandigheden kan ook de langstlevende echtgenoot een deel of het geheel van het bosperceel erven, als die heeft gekozen voor een 'wettelijk kindsdeel'.
Concreet betekent dit dat als de eigenaar van een bos bij overlijden twee kinderen nalaat én een echtgenote die kiest voor een 'wettelijk kindsdeel', iedere erfgenaam één derde van het bosperceel verkrijgt.
Als er geen kinderen zijn, komt het bosperceel volledig toe aan de langstlevende echtgenoot.
Heeft de eigenaar geen kinderen en ook geen echtgenoot of echtgenote, dan rangschikt het burgerlijk wetboek een reeks erfgenamen volgens 'lijn', 'orde' en 'graad', waarbij een erfgenaam in een hogere categorie alle lagere categorieën uitsluit.
Zijn er tot in de negende graad geen erfgenamen, dan gaat de nalatenschap – inclusief het bos – naar de staat.
Wilt u uw nalatenschap anders verdelen, dan kan dat met een huwelijkscontract of testament. Hebt u echter kinderen die 'reservataire erfgenamen' zijn, dan moet u erover waken dat u hun wettelijk voorbehouden erfdeel respecteert.
Het kan dus gebeuren dat verschillende erfgenamen het perceel in de nalatenschap van de overledene onder elkaar moeten verdelen.
In dat geval verkeren zij in onverdeeldheid en gelden de regels van de onverdeeldheid zowel voor de instandhouding als voor het beheer of de verkoop van het bos.
Voor de instandhouding van het bos kan iedere mede-eigenaar autonoom de nodige maatregelen treffen.
Voor andere handelingen (bv. om het bos in pacht te geven of te verkopen), is daarentegen een unaniem besluit van alle mede-eigenaren nodig.
Zo'n unaniem besluit verkrijgen van alle mede-eigenaren kan soms heel wat voeten in de aarde hebben. Daarom kan iedere mede-eigenaar in principe om verdeling van de onverdeeldheid vragen, in onderling akkoord of langs gerechtelijke weg. Die verdeling kan gebeuren in natura of door middel van een financiële compensatie.
Er bestaan speciale erfregels voor landbouwgrond die de erfgenaam beschermen die het landbouwbedrijf overneemt en verhinderen dat het grondareaal wordt versnipperd of opgedeeld.
Tijdens de parlementaire werkzaamheden rond het wetsontwerp tot invoering van het stelsel van de bevoorrechte toewijzing aan de exploitant van een landbouwbedrijf is duidelijk gesteld dat die bevoorrechte toewijzing uitsluitend beperkt is tot een economisch levensvatbare eenheid en dat bosbouw er niet voor in aanmerking komt en onderworpen blijft aan de normale verdelingsregels (tenzij en voor zover bospercelen een natuurlijke aanvulling op het landbouwbedrijf vormen). Tijdens de parlementaire debatten werd die stelling verduidelijkt met een indicatief cijfer: bossen zouden maximaal voor ongeveer één tiende van het bewerkte areaal in aanmerking kunnen worden genomen en aan de bevoorrechte toewijzing onderworpen kunnen zijn.
Ook de recente wet van 23 augustus 2023 op de bossen lijkt in die zin te gaan. Die vermeldt bovendien een hele lijst van bezittingen die niet aan de definitie van bos voldoen, waaronder "landbouwgronden waarop een landbouwactiviteit wordt uitgeoefend in de zin van artikel 4 van Verordening (EU) nr. 1307/2013".
Daaruit kunnen we opmaken dat de overdracht van bossen in Luxemburg geregeld wordt volgens het gewone erfrecht, zonder bevoorrechte toewijzing aan de erfgenaam die het bos exploiteert en altijd op basis van een beoordeling van de marktwaarde van het perceel.
De stijgende levensverwachting doet veel boseigenaren zich afvragen hoe zij bij de volgende generatie de interesse voor het bos gaande kunnen houden. In dat opzicht kan een schenking een interessant alternatief zijn. Daarbij schenkt u tijdens uw leven een of meer van uw bezittingen aan iemand anders, bijvoorbeeld een familielid, door middel van een notariële akte. Daarbij zijn schenkingsrechten verschuldigd, zelfs bij een schenking in rechte lijn, terwijl een overdracht via een nalatenschap in rechte lijn in principe is vrijgesteld van successierechten.
Tijdens de vieringen naar aanleiding van de 90e verjaardag van de vereniging Lëtzebuerger Privatbësch, werden tal van ideeën geopperd. Een daarvan was om een netwerk van jonge (toekomstige) boseigenaren op te richten. Dat zou heel wat voordelen hebben: jongeren die met dezelfde vragen zitten, zouden er van gedachten kunnen wisselen, hun kennis over het bos kunnen vergroten enz. Ook bij de programma's van Banque de Luxembourg om de overdracht van familiebedrijven te begeleiden blijkt dat netwerken onder gelijken een uitstekende manier is om het debat over de overdracht te stimuleren en vooruitgang te boeken op dit gebied.
De volledige tekst van dit artikel is in twee delen verschenen in het tijdschrift De Lëtzebuerger Bësch, en is na te lezen in de nummers 5-2023 en 1-2024.
Ga voor meer informatie over de diensten en missie van de Lëtzebuerger Privatbësch naar https://www.privatbesch.lu/news/film-letz-regenerate
