"Wie erft er hoeveel?" Dat is een van de voornaamste vragen die mensen zich stellen bij een vermogensoverdracht. Men moet heel wat factoren in acht nemen en tal van valkuilen vermijden, zeker in een grensoverschrijdend dossier. We bespreken de uitdagingen met Claude Medernach, legal counsel voor grote familiale cliënten bij Banque de Luxembourg.

Als we het hebben over vermogensoverdracht, wat zijn dan de voornaamste horden?

Bij nalatenschappen gaat het vooral om twee vragen. Wie zijn de erfgenamen en hoeveel zullen ze krijgen? Voor een antwoord op die vragen moeten we rekening houden met de beginselen die worden beschreven in het Luxemburgse Burgerlijk Wetboek, zoals de rangschikking van de erfopvolging. In Luxemburg zijn de erfgenamen in principe de kinderen en de overlevende echtgenoot. Als die er niet zijn, gaat de erfenis naar de ouders als die nog leven, anders naar de broers en zussen of de neven en nichten. Fiscaal gezien, zijn er in Luxemburg gewoonlijk geen successierechten verschuldigd voor rechtstreekse erfgenamen, dat wil zeggen de overlevende echtgenoot of de kinderen. Als er geen overlevende echtgenoot of kinderen zijn en de erfenis dus naar een broer, zus, neef of zelfs een derde partij gaat, worden er successierechten geheven, die in het slechtste geval kunnen oplopen tot 48% van het geërfde vermogen. Het is echter mogelijk om, binnen bepaalde grenzen, af te wijken van de regels van het Burgerlijk Wetboek, bijvoorbeeld door een testament op te stellen. Dat kan een eenvoudig handgeschreven stuk van de hand van de erflater zijn (eigenhandig testament), maar ook een document dat formeel werd geregistreerd bij een notaris (notarieel testament).

In welke mate kan iemand afwijken van de regels die worden beschreven in het Burgerlijk Wetboek?

In het kader van een nalatenschap is er volgens de Luxemburgse wet een wettelijke reserve en een vrij beschikbaar deel. De wettelijke reserve is het onderdeel van het vermogen dat verplicht naar de erfgenamen gaat, zoals wordt beschreven in het Burgerlijk Wetboek. Het beschikbare deel is het gedeelte van het vermogen dat de erflater naar goeddunken kan wegschenken. Als er een kind is, bedraagt de wettelijke reserve de helft van de waarde van het erfdeel. Als er twee kinderen zijn, bedraagt die reserve twee derde van het vermogen van de erflater. Die laatste mag dus bepalen aan wie het resterende derde toekomt. Vergeet niet dat er op dat deel van de erfenis ook successierechten verschuldigd kunnen zijn. Als er drie of meer kinderen zijn, bedraagt de wettelijke reserve driekwart van het vermogen.

Vaak komen er ook grensoverschrijdende factoren kijken bij de gezins- en vermogenssituatie van de inwoners van Luxemburg. Welke gevolgen kunnen die hebben voor de overdracht?

Dat mogen we niet uit het oog verliezen. Vaak wonen de erfgenamen niet in Luxemburg. Het gebeurt ook vaak dat een deel van het vermogen, bijvoorbeeld een tweede woning, zich in het buitenland bevindt. Als uw kinderen bijvoorbeeld in Parijs wonen, is het belangrijk om te weten dat ze volgens het Franse belastingstelsel successierechten verschuldigd zullen zijn op hun deel van de erfenis. Dat geldt ook voor een erfgenaam die in Duitsland woont. Bezittingen in het buitenland zijn onderhevig aan de lokale wetgeving. Er zijn dus successierechten verschuldigd op de waarde van de bezittingen afhankelijk van het land, de regio of het kanton (in Zwitserland) waar ze zich bevinden. Geen rekening houden met die aspecten, kan tot financiële katers leiden.

Welk advies kunt u geven aan de mensen die hun nalatenschap willen voorbereiden en onaangename verrassingen willen vermijden?

Dat ze daar tijdig rekening mee moeten houden. Het is nooit te vroeg om eraan te beginnen. Bij de voorbereiding van de nalatenschap raden we ook altijd om aan alle belanghebbenden te betrekken teneinde rechtszaken binnen de familie te vermijden. Dat zien we vooral als de erfgenamen na het overlijden van de erflater merken dat de erfenis niet evenwichtig is verdeeld. Het geniet steeds de voorkeur dat samen te bespreken, afspraken te maken bij leven, zeker als het een complexe situatie betreft, bijvoorbeeld wanneer de nalatenschap een familiebedrijf omvat.

Welke valkuilen kunnen met name worden vermeden door een goede voorbereiding als het om een familiebedrijf gaat?

Als de nalatenschap een familiebedrijf behelst, maakt de waarde van dat bedrijf deel uit van het totale vermogen en kan het dus onder de wettelijke reserve vallen. Het is belangrijk zich daar bewust van te zijn. Zo is het niet mogelijk om het bedrijf alleen na te laten aan de erfgenamen die er al bij waren betrokken, tenzij het privévermogen groot genoeg is om de wettelijke reserve uit te betalen aan de kinderen die geen deel uitmaken van de onderneming. De overdracht heeft gevolgen voor alle erfgenamen. Het is belangrijk op voorhand rekening te houden met die elementen, bijvoorbeeld door een familiecharter of een aandeelhouderspact op te stellen, waarin de rechten en plichten van iedere aandeelhouder worden beschreven (ongeacht of ze daarna een actieve rol opnemen in het bedrijf) en waarin een aantal regels worden opgenomen die het voortbestaan van de onderneming waarborgen.