De drempels voor successieplanning

Het sportwagensyndroom

De sportwagen staat vaak symbool voor een spilzuchtig kind. Heel wat ouders zijn bang dat hun spaargeld binnen de kortste keren zal worden gespendeerd aan luxevoorwerpen en andere overbodige uitgaven.

Welke wettelijke middelen bestaan er om te verhinderen dat erfgenamen het familievermogen verbrassen?

• Het pacte adjoint bij de schenking waarin een onvervreemdbaarheidsclausule wordt opgenomen. Daarin wordt beschreven dat de begiftigde de geschonken activa tot aan het overlijden van de schenker niet mag spenderen zonder diens instemming.
• Het voorbehoud van het vruchtgebruik ten voordele van de schenker. In dat geval moet de schenking gebeuren bij notariële akte en zijn er schenkingsrechten verschuldigd.
• De levensverzekering, voor nog meer veiligheid, waarbij de schenker wordt aangeduid als de aanvaardende begunstigde.
• En ten slotte de oprichting van een maatschap die wordt beheerd door de schenker. Die optie biedt het meeste bescherming tegen de dwangmatige verspilling van een schenking.
• En ten slotte de oprichting van een Luxemburgse 'société civile' die wordt beheerd door de schenker. Die optie biedt het meeste bescherming tegen de dwangmatige verspilling van een schenking.

Het luiheidssyndroom

Het tweede obstakel dat regelmatig ter sprake komt, is de angst dat de kinderen door het gemakkelijke geld van een schenking lui zullen worden en geen professionele ambitie meer zullen vertonen.

Wat valt daar juridisch gezien aan te doen?

• De overdracht naar de erfgenaam uitstellen (eventueel via een verzekering voor onverwacht overlijden) of het moment uitstellen waarover de erfgenaam vrij over de geschonken activa kan beschikken. Die uitgestelde terbeschikkingstelling is mogelijk via blokkeringsmechanismen zoals het voorbehoud van het vruchtgebruik, de onderschrijving van een levensverzekering waarbij de schenker wordt aangeduid als de aanvaardende begunstigde, of de oprichting van een maatschap of een private stichting, waarbij de uitgestelde uitkering wordt opgenomen in de statuten.

• De overdracht naar de erfgenaam uitstellen (eventueel via een verzekering voor onverwacht overlijden) of het moment uitstellen waarover de erfgenaam vrij over de geschonken activa kan beschikken. Die uitgestelde terbeschikkingstelling is mogelijk via blokkeringsmechanismen zoals het voorbehoud van het vruchtgebruik, de onderschrijving van een levensverzekering waarbij de schenker wordt aangeduid als de aanvaardende begunstigde, of de oprichting van een Luxemburgse 'société civile' of een stichting of gelijkaardige entiteit, waarbij de uitgestelde uitkering wordt opgenomen in de statuten.

• De overdracht opsplitsen om te peilen hoe de erfgenamen ermee omgaan, waarna u nog kan aanpassen hoe uw vermogen wordt overgedragen.

Het schoonfamiliesyndroom

Dat is ongetwijfeld de vaakst voorkomende angst bij de ouders: Dat de aangetrouwde familie zich bemoeit met de familiezaken of de belangen van de kinderen in gevaar brengt. De schoonkinderen niet betrekken bij het familievermogen, beschermt de erfgenamen, aangezien de overgedragen activa niet kunnen worden geviseerd door de eventuele schuldeisers van de schoonkinderen.

De schoonkinderen niet betrekken bij het familievermogen, beschermt de erfgenamen, aangezien de overgedragen activa niet kunnen worden geviseerd door de eventuele schuldeisers van de schoonkinderen.

Bij een schenking wordt er gewoonlijk een clausule opgenomen waarin begiftigden bevestigen de door een schenking ontvangen activa niet op te nemen in het gemeenschappelijke vermogen met hun partner. In de ideale situatie wordt die clausule zodanig opgesteld dat de inkomsten uit de geschonken activa ook niet als gemeenschappelijk worden beschouwd, met name bij een huwelijk met gemeenschap van goederen.

Er zijn ook uitgebreidere mechanismen mogelijk, bijvoorbeeld wanneer de overdracht betrekking heeft op een familiebedrijf. Een aanpassing van de statuten om het aandeelhouderschap van de partners te beperken of zelfs een aandeelhoudersovereenkomst met een erkennings- en voorkoopmechanisme zijn in die situatie goede opties.

Een schenking die gepaard gaat met specifieke voorwaarden, zoals een beding van conventionele terugkeer of een fideï-commis de residuo, kan ook een antwoord bieden op de angsten met betrekking tot de schoonfamilie.

Een schenking waaraan specifieke voorwaarden worden gekoppeld, zoals een beding van conventionele terugkeer, kan ook een antwoord bieden op de angsten met betrekking tot de schoonfamilie.

Het armoedesyndroom

Successieplanning gebeurt vaak door middel van een schenking, wat inhoudt dat het vermogen van de schenker slinkt. Die kan dan ook, geheel terecht, vrezen op een bepaald moment niet meer over de nodige middelen te beschikken om dezelfde levensstandaard te behouden.

Over het algemeen wordt niet aanbevolen om bij leven uw gehele vermogen over te dragen. De voorzichtigheid noopt ons ertoe altijd een deel van het vermogen te behouden voor onvoorziene gebeurtenissen.

Vóór de schenking moet er nauwkeurig en zorgvuldig worden geanalyseerd en geëvalueerd welke bedragen u nodig hebt om uw levensstandaard te behouden tot het einde van uw dagen.

Hoe kunnen we de impact van de verarming naar aanleiding van de schenking beperken?

Er zijn clausules waarmee de schenker bepaalde inkomsten uit de geschonken activa kan verwerven, zoals het voorbehoud van het vruchtgebruik of een bepaalde (facultatieve) rentelast, die de begiftigde verschuldigd is aan de schenker.

Hij is ook mogelijk om bij de schenking of in het pacte adjoint een clausule te voorzien waarin wordt beschreven dat de begiftigde alle uitzonderlijke kosten op zich neemt.

Pater-familiassyndroom

Te vaak plannen ouders de overdracht van hun vermogen zonder rekening te houden met de wensen en verzuchtingen van hun erfgenamen, hoewel dat cruciale factoren zijn.

Dikwijls willen ze ook de volledige controle behouden over de overgedragen activa of hebben ze weinig oog voor de bijzonderheden van hun familiale situatie.

Door bij de overdracht van uw vermogen uitsluitend rekening te houden met fiscale overwegingen, kunt u evenwel andere problemen uit het oog verliezen, die net zoveel belang hebben zijn en die achteraf niet zo eenvoudig op te lossen zijn.

Dat is waarom bovenal de tijd moet worden genomen om de persoonlijke, familiale en patrimoniale situatie van alle familieleden goed te analyseren, met aandacht voor hun eigen wensen. Bij de planning van de vermogensoverdracht moet er met al die factoren rekening worden gehouden.