U verkocht uw bedrijf en beschikt over een groot kapitaal. U wilt dat vermogen overdragen aan uw kinderen of aan een goed doel. Wat zijn de mogelijkheden als u een zekere controle wilt behouden? Verklaringen met Christophe Delanghe, Estate Planner, in een artikel van Ellen Cleeren, gepubliceerd in het Wealth Magazine van de Tijd.

Bron : de Tijd Magazine Wealth van 8 december
Ellen Cleeren

U hebt een bloeiend familiebedrijf opgebouwd, maar u hebt geen kinderen die de teugels willen overnemen. Dan zit er misschien niets anders op dan de onderneming te verkopen, waardoor u van de ene op de andere dag over een groot bedrag aan contanten beschikt.

Misschien overweegt u een deel daarvan meteen aan uw kinderen te schenken. 'We adviseren onze klanten dat idee on hold te zetten', zegt Christophe Delanghe, vermogensplanner bij Banque de Luxembourg. 'Het is beter eerst op te lijsten wat u de volgende jaren zelf nog nodig denkt te hebben om uw levensstandaard te behouden. Alleen wat u kunt missen, komt in aanmerking voor een schenking.' Schenkingen hebben immers een onherroepelijk ka- rakter. U kunt er niet op terug- komen.

'Zodra het bedrag dat u kunt schenken is bepaald, moet u zich de vraag stellen of de volgende generatie al klaar is om het over te dragen kapitaal te beheren', vervolgt de vermogensbeheerder.

Er zijn alternatieven waarbij u nu al de overdracht van uw vermogen in gang zet, maar toch niet alle touwtjes uit handen geeft. Als u uw kinderen wilt leren hoe ze grote kapitalen kunnen beheren, is de oprichting van een burgerlijke maatschap een goed alternatief.'

Burgerlijke maatschap

Een burgerlijke maatschap laat toe om uw vermogen samen met uw kinderen te beheren in een familiaal kader.

Hoe gaat dat concreet? U brengt uw vermogen zoals de opbrengst uit de verkoop van het familiebedrijf onder in een maatschap. Dat is een vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid.

In ruil voor die inbreng krijgt u deelbewijzen die u kunt schenken aan de kinderen. Dat kan in Vlaanderen mits de betaling van 3 procent schenkingsrechten.

U kunt zelf ook een aantal deelbewijzen in handen houden. 'Zo wordt u, samen met uw kinderen, onverdeeld eigenaar van het familiaal vermogen dat u voortaan samen met de kinderen beheert', zegt Delanghe.

U kunt bij de oprichting en in de statuten van de maatschap zelf de spelregels bepalen. Zo kunt u garanderen dat u wordt aangesteld tot zaakvoerder van de maatschap en dat de zaakvoerder maar met eenparigheid van stemmen kan worden afgezet.

'U behoudt de controle over het vermogen in die zin dat u als zaakvoerder kunt blijven instaan voor de contacten met uw financiële adviseurs. U kunt als zaakvoerder bepalen welke aandelen en/of beleggingsfondsen u koopt of verkoopt. Door uw kinderen uit te leggen waarom u die beslissingen neemt, kunt u ze vertrouwd maken met het beheer van het vermogen. Zo wordt de maatschap een ideale leerschool', legt Delanghe uit.

Belangrijke beslissingen (zoals daden van beschikking) worden het best genomen in de algemene vergadering en dus in samenspraak met uw kinderen.

'U behoudt weliswaar een zekere controle. Maar die mag niet zover gaan dat uw kinderen niets in de pap te brokken hebben. Om discussies met de fiscus uit te sluiten, houdt de zaakvoerder zich idealiter alleen bezig met beleggingen en wederbeleggingen van het financieel vermogen. Beslissingen met meer verstrekkende gevolgen - zoals een verandering van bank, de eventuele aankoop van vastgoed, kapitaalverminderingen of de overdracht van deelbewijzen in de maatschap - komen toe aan de algemene vergadering. Die kan de zaakvoerder niet meer nemen zonder inspraak van de andere maten, zeg maar kinderen', aldus de vermogensbeheerder.

De oprichting van een burgerlijke maatschap vereist weinig formaliteiten. Dat kan via een nota- riële akte, maar het kan evengoed onderhands zonder de tussenkomst van een notaris. De statuten moeten niet worden gepubliceerd, wat een zekere discretie verzekert. De maatschap moet ook geen jaarrekeningen neerleggen en ook geen fiscale aangiftes doen. 'Een burgerlijke maatschap is fiscaal transparant. Ze heeft geen afgescheiden vermogen. De deelgenoten worden belast pro rata van hun aantal deelbewijzen in de maatschap', zegt Delanghe.

Het is wel aangewezen om elk jaar een algemene vergadering te organiseren waarop alle deelgenoten kunnen stemmen. De algemene vergadering kan beslissen over de bestemming van het jaarlijks resultaat.

Goed doel

Veronderstel dat de familiale ondernemer zijn bedrijf heeft verkocht, geen kinderen heeft en een deel van zijn vermogen wil overdragen aan een goed doel.

Schenken kan natuurlijk altijd. Maar misschien overweegt u om een Belgische private stichting in het leven te roepen, bijvoorbeeld om studiebeurzen toe te kennen aan beloftevolle studenten uit kansarme gezinnen. Ook door een private stichting op te richten kunt u, net als bij een burgerlijke maatschap, een zekere controle over uw vermogen behouden. Maar een private stichting heeft ook nadelen. Zo is een private stichting een administratief logge tanker.

Daar kan een mouw aan gepast worden door een nominatief fonds op te richten in de schoot van een al bestaand fonds van openbaar nut, zoals de Koning Boudewijnstichting. 'Dergelijke stichtingen hebben de knowhow inzake filantropie en de geschikte infrastructuur voor de dagelijkse opvolging van het gewenste doel', zegt Delanghe. 'Bovendien is de oprichting van zo'n eigen nominatief fonds veel eenvoudiger dan de oprichting van een eigen private stichting. Enkele vergaderingen met de specialisten van deze stichtingen van openbaar nut helpen de zaak al flink vooruit', besluit Delanghe.