AI, de motor van een ongeziene wereldwijde transformatie

17.700 miljard dollar: dat is wat de markt voor artificiële intelligentie tegen 2030 waard zou zijn. Dat is een duizelingwekkende groei, die voornamelijk te danken is aan de investeringen van de technologiereuzen en van de grote wereldmachten, zoals de Verenigde Staten, de Europese Unie en China. Achter die ontzagwekkende cijfers gaat een ontkiemende economische transformatie van formaat schuil, maar ook een strijd om de technologische en culturele leiderspositie.

Kapitalen die worden ingezet voor een ongeziene transformatie van de maatschappij

Het concept artificiële intelligentie bestaat al sinds de eerste computers in de eerste helft van de twintigste eeuw, maar is de voorbije jaren sterk ontwikkeld, met name dankzij het indrukwekkende vermogen van generatieve AI om inhoud (tekst, afbeeldingen enzovoort) te generen op basis van bestaande gegevens. Het transformatiepotentieel van AI noopt landen en ondernemingen momenteel tot enorme investeringen, met een duidelijk doel: hun concurrentiepositie een duwtje in de rug geven.

AI belooft alle economische sectoren ingrijpend te veranderen, van geneeskunde over marketing tot industrie, en de hele toeleveringsketen te verstoren. Volgens het World Economic Forum verwacht 50% van de werkgevers dat AI tegen 2030 zal leiden tot meer jobs, en denkt 25% net het omgekeerde. De analyses die de voorbije jaren verschenen, vestigen vooral de aandacht op de vervanging van de arbeidskrachten, en niet zozeer op de efficiëntiewinst die zal voortvloeien uit de automatisering en de nieuwe werkmethodes. In een rapport uit 2023 voorspelde Goldman Sachs, de grootste beleggingsbank ter wereld, dat er tegen 2030 300 miljoen jobs zouden verdwijnen. In januari 2025 garandeerde president Donald Trump dat het nieuwe Stargate-project, dat mikt op de implementatie van de vereiste infrastructuur voor de ontwikkeling van de nieuwe generaties AI, 'nagenoeg onmiddellijk' zou leiden tot de creatie van 100.000 nieuwe jobs in de Verenigde Staten. In werkelijkheid is het nog moeilijk in te schatten hoeveel functies er zullen bijkomen, maar is het wel duidelijk dat de jobs van morgen niet dezelfde zullen zijn als die van vandaag.

Een nek-aan-nekrace om de leiderspositie tussen de landen en de technologiereuzen

Wereldwijd wordt de AI-markt tegen 2030 op zo'n 17.700 miljard dollar geraamd, wat ongeveer overeenstemt met het huidige Chinese bbp. De raming is grotendeels gebaseerd op de optimalisering van de productiviteit en op de daaruit volgende effecten.

Een voorsprong opbouwen op die markt is dan ook een belangrijke uitdaging voor de landen. De ontwikkeling van AI verloopt momenteel in een geopolitiek kader waarin de waardeketen grotendeels wordt gedomineerd door de Verenigde Staten en China. Zo heeft de regering-Trump in deze ware handelsoorlog beslist om over een periode van vier jaar minstens 500 miljard dollar vrij te maken voor het Stargate-project, teneinde de technologie op Amerikaans grondgebied te houden, terwijl China van plan is 140 miljard dollar te investeren op vijf jaar. Ook in China heeft de start-up DeepSeek recent de AI-wereld door elkaar geschud door een concurrent voor ChatGPT op de markt te brengen, die met 5,6 miljoen dollar ontwikkelingskosten veel goedkoper uitviel dan de laatste versie van de Amerikaanse tegenhanger.

De Europese Unie wil een derde pad bewandelen en beoogt energiezuinige, ethische en gereguleerde AI. Die revolutie doet namelijk ook vragen rijzen over soevereiniteit en soft power. Zo besloot Frankrijk de komende jaren 109 miljard euro te investeren in AI, en kondigde voorzitster van de Europese Commissie Ursula von der Leyen in februari 2025 een historisch plan van 200 miljard euro aan om de ontwikkeling van AI te versnellen en Europese koplopers te creëren. Met het oog op die wedloop om de leiderspositie ontwikkelt de EU het grootste partnerschap tussen overheid en particulieren via een alliantie die het EU AI Initiatieve werd gedoopt en die voor 150 miljard euro wordt gefinancierd door grote groepen. Dat initiatief verenigt nu al ruim zestig ondernemingen.

Het wordt evenwel moeilijk om de achterstand tegenover de Amerikaanse technologiereuzen in te halen. In 2025 voorzien de internetgiganten recordinvesteringen: 100 miljard dollar voor Amazon, 80 voor Microsoft, 75 voor Google, 65 voor Meta enzovoort. In totaal zullen ze zo'n 320 miljard dollar investeren, het dubbele van in 2023. En nu Europa zijn achterstand wil inlopen, is de AI-wedren nog maar net echt begonnen.

AI Factories EU (source: persbericht - 12 maart 2025 - Digital EU)